Non só pombas e globos

Hai quen pensa que a educación para a paz redúcese a unha simple conmemoración das efemérides ecopacifistas nas escolas, unha sorte de tranquilizante das conciencias, un exorcismo das violencias por medio dos símbolos da paz, unha simple solta de pombas ou de globos…
Non serei eu quen desminta que algo disto acontece. Sen embargo, despois de 30 anos de promoción e celebración do 30 de xaneiro, aniversario da morte de Gandhi, podo asegurar que as cousas teñen cambiado, para ben, dentro e fora das aulas, por moito traballo que aínda nos quede por facer, que non é pouco.
A celebración do Día Escolar pola Paz e a Nonviolencia permitiu introducir, primeiro como eixe transversal e logo como materia, unha serie de contidos que non figuraban no currículum, que eran invisibles. Asuntos como as violencias, así en plural, a discriminación, o racismo, a xenofobia, o coñecemento dos dereitos humanos e a súa práctica, a civilidade, as virtudes cívicas, a mellora da convivencia escolar, a mediación na resolución pacífica dos conflitos, a interculturalidade, o armamentismo, a protección da natureza, estar en paz co medio, en definitiva, a Cultura da Paz, do entendemento, do diálogo, da concordia, fronte da imposición, do sometemento, da dominación…, a palabra contra do músculo, todos estes aspectos empezaron a saír da néboa e do silencio.
A formación do profesorado en servizo foi un instrumento clave neste traballo, e a publicación de material didáctico, libros de texto, audiovisuais, xogos e dinámicas de aula, como mellores ferramentas na educación para a paz, non tanto os discursos, os sermóns, senón as prácticas, os xogos cooperativos, os dilemas morais, o barómetro de valores, a utilización dos contos, do teatro tradicional, o teatro de sombras, a prensa, o cinema…
E a lexislación, a implantación da materia de Educación para a Cidadanía e os Dereitos Humanos, tan necesaria, tan añorada, ou a aprobación de leis, aínda por desenvolver, como a Lei de Fomento da Educación e a Cultura da Paz.
Pero si tivera que resaltar unha cuestión sobre todas, sería a crecente intolerancia da cidadanía para coas violencias, a maior sensibilidade –escolar e social– diante da imposición armada, o desprezo para coa man alzada fronte da man tendida.
Si, o Día Escolar pola Paz e a Nonviolencia, cada 30 de xaneiro, paga a pena. Parabéns e millóns de grazas ó profesorado, ós pais e as nais, que se esforzan, cada día, na construcción da paz, por medio dos afectos e dos sentimentos, e na mellora da convivencia escolar e social, con pombas e globos, ou sen eles.

Presidente do Seminario Galego de Educación para a Paz